Najważniejszy mechanizm na statku na pewno stanowi załoga. Żadna jednostka pływająca nie poradzi sobie bez obsługi, a każda pracująca w niej osoba musi dokładnie znać swoją funkcję i starannie wykonywać obowiązki. Dział pokładowy bywa również nazywany nawigacyjnym. Każdy z jego członków pełni określone funkcje związane z poruszaniem się na morzu, zawijaniem do portów, zarządzaniem ładunkiem itp. Poznaj stanowiska pracy w dziale pokładowym i ogólny zakres ich obowiązków oraz odpowiedzialności!
Kapitan (Master)
Kapitan to nie tylko najważniejszy członek zespołu pokładowego, ale również najważniejsza osoba na całym statku. Jest przedstawicielem armatora i kierownikiem jednostki pływającej. Z tego powodu jest obarczony największą odpowiedzialnością. Wszystkie osoby znajdujące się na statku są zobowiązane do podporządkowania się jego zarządzeniom wydawanym w celu zapewnienia bezpieczeństwa i porządku.
Z pełnieniem funkcji kapitana wiąże się ogromny prestiż, ale również wiele obowiązków. Jest zobowiązany osobiście nadzorować manewry statku przy wchodzeniu do portów, kanałów i rzek, wychodzeniu z nich oraz w obrębie portów, a także w każdej sytuacji, która mogłaby być uznana za trudną czy niebezpieczną. Powinien również korzystać z pomocy pilota lub holownika, gdy wymagają tego przepisy lub bezpieczeństwo jednostki pływającej. Jeżeli statek, osoba na nim przebywająca lub ładunek uległy wypadkowi, to kapitan jest odpowiedzialny za zgłoszenie tego w porcie, a ponadto podjęcie czynności związanych z ustaleniem okoliczności wypadku i zabezpieczeniem dowodów. A to tylko niektóre z wyzwań, jakim musi stawiać czoła w swojej pracy!
Do objęcia funkcji kapitana potrzebny jest dyplom. Można go uzyskać po zdobyciu odpowiedniej praktyki w roli starszego oficera pokładowego.
Starszy Oficer (Chief Officer)
Starszy oficer (nazywany też Chief Officer, C/O lub Chief Mate) to przełożony załogi pokładowej, który odpowiada tylko przed kapitanem. Do obszarów, którymi się zajmuje, należą: bezpieczeństwo i ochrona statku, uczestnictwo w wachtach, załadunek i prace konserwacyjne w obrębie jednostki.
Do najważniejszych obowiązków osoby na tym stanowisku należy nadzorowanie ładunku i zapewnienie stateczności statku. Dopilnowuje odpowiedniego rozmieszczenia ładunków, a także przewożenia ich w wymaganych warunkach. Prowadzi i odbywa wachty, zajmuje się nawigacja, kontroluje ruch na morzu, jest głównodowodzącym w wielu sytuacjach zagrożenia i różnych zdarzeniach, które mogą mieć miejsce na morzu. Ma szeroki zakres odpowiedzialności i musi mieć szerokie kompetencje. Aby uzyskać dyplom starszego oficera, potrzebne jest bogate doświadczenie.
Oficer wachtowy, II-IV Oficer (2nd, 3rd, 4th Officer/Mate)
Następni w hierarchii są oficerowie oznaczeni tradycyjnie numerami od 2 do 4. Zwyczajowo drugi oficer nazywany również oficerem nawigacyjnym. Jest odpowiedzialny m.in. za planowanie podróży, aktualizację map, stan sprzętu nawigacyjnego itd. Na większości statkach jest on oficerem medycznym, odpowiada za udzielania pierwszej pomocy medycznej.
Trzeci oficer nazywany jest „ratowniczym” lub Safety Oficerem. Zwykle odpowiada za łodzie i tratwy ratunkowe oraz łódź ratowniczą, a także sprzęt przeciwpożarowy i ratunkowy. Przygotowuje rozkłady alarmowe, dokumenty wymagane przez armatora, porty. Na większych statkach wyznaczana może być również funkcja czwartego oficera.
Bosman (Bosun)
Bosman (Bosun, Bos’un, Botswain) w marynarce wojennej jest podoficerem, natomiast w marynarce handlowej pełni funkcje związane z nadzorem pracy marynarzy. Bosman najczęściej jest odpowiedzialny za przydzielanie prac itp. Najczęściej jest łącznikiem między Chiefem Oficerem a Starszy marynarzem i Marynarzem Wachtowym.
Cieśla okrętowy (Carpenter)
Cieśla okrętowy to marynarz wyspecjalizowany w okrętownictwie i technikach napraw statków, oraz ciesielstwie wyspecjalizowanym do potrzeb żeglugi. Niegdyś znajdował się na każdym statku, dziś nie występuje w minimalnym składzie załogi, ale może być wyznaczony przez armatora. Do jego obowiązków należy wykonywanie różnego rodzaju prac awaryjnych niezbędnych do zachowania pływalności statku. Niegdyś pełnił bardzo ważną funkcję, którą jednak dziś najczęściej przejmują członkowie zespołu maszynowego.
Starszy marynarz (Able Bodied Seaman lub A/B)
Starszy marynarz to kolejny w hierarchii członek załogi pokładowej. Wykonuje wiele ważnych prac związanych z zapewnieniem bezpieczeństwa żeglugi. Zajmuje się dbaniem o inwentarz pokładowy, konserwacja statku, obsługą urządzeń oraz ich konserwacją, a także np. zabezpieczaniem ładunków.
Marynarz wachtowy (Ordinary Seaman, O/S)
Marynarz wachtowy to kolejny niezbędny członek załogi pokładowej. Odpowiada przede wszystkim za prace konserwacyjne i porządkowe na statku. Obsługuje również rozmaite urządzenia oraz bierze udział w wachtach. Do objęcia tej funkcji wymagane jest świadectwo marynarza uzyskiwane po odpowiednim okresie nauki lub praktyki. Wymagane jest również ukończenie 18. roku życia.
Dokładne informacje na temat wymaganego wykształcenia oraz doświadczenia na dane stnaowisko można znaleźć w rozporządzeniu pod tym linkiem: http://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20130000937
